Γράφει η Σοφία Παραγυιού

Εργοθεραπεύτρια 

 

Η εμπειρία μιας νοσηλείας, ή περισσότερο μίας χειρουργικής επέμβασης είναι μία από τις πιο σημαντικές  στη ζωή του ανθρώπου και ιδιαιτέρως του παιδιού. Η παντοδυναμία που φυσιολογικά φαντασιώνουν τα παιδιά δέχεται ένα πρώτο πλήγμα. Οι  γονείς  τους, φαίνονται αδύναμοι  μπροστά στους γιατρούς και τις νοσηλεύτριες , καθώς δεν μπορούν να τους αποτρέψουν από ιατρικές πράξεις  που θεωρούν απειλητικές και τρομακτικές. Για να μη βιώσουν λοιπόν τα παιδιά αυτήν την κατάσταση ως «τραύμα» απαιτείται η κατάλληλη προετοιμασία.

​

         Εξηγήστε  με απλά λόγια τι θα διορθωθεί με την επέμβαση. Πολλά παιδιά πιστεύουν ότι θα προκληθεί βλάβη σε κάποιο μέρος του σώματός τους ή ότι αυτό το μέρος θα χαθεί. Ιδιαιτέρως  αν η επέμβαση γίνεται στην περιοχή των γεννητικών οργάνων είναι απαραίτητο να διαβεβαιώσετε το παιδί ότι η επέμβαση θα διορθώσει το πρόβλημα και δεν θα δημιουργήσει κανένα επιπροσθέτως.

         Τα παιδιά  συχνά έχουν φόβους ή λαθεμένες αντιλήψεις για την επικείμενη επέμβαση. Ενθαρρύνετε  το παιδί σας να συζητήσει γι’ αυτά που σκέπτεται και νιώθει ώστε να καταλάβετε πώς θα το βοηθήσετε με τον καλύτερο τρόπο. Απαντήστε με ειλικρίνεια στις ερωτήσεις του παιδιού  και με τρόπο κατάλληλο για την ηλικία του. Συχνά τα παιδιά αν και δεν το εκφράζουν φοβούνται ότι οι γονείς τους δεν λένε την αλήθεια και ότι το πρόβλημά τους είναι χειρότερο απ’ ότι τους έχουν πει. Δεν χρειάζεται να επαληθευτεί ο φόβος τους. Είναι κι αυτή μία ευκαιρία να χτιστεί σχέση εμπιστοσύνης για τώρα και για το μέλλον.

​

       Εξηγώντας στο παιδί τι πρόκειται να συμβεί χρησιμοποιήστε λέξεις που δεν είναι απειλητικές, είναι κατανοητές και κατάλληλες για την ηλικία του.

​      Όταν αναφερθείτε στο θέμα της τομής,  αποφύγετε λέξεις ή εκφράσεις  όπως «ο γιατρός θα σε κόψει» ή «θα σε ανοίξει» ή «θα σου κάνει μία τρύπα» κτλ. Θα μπορούσατε να πείτε ότι « ο γιατρός θα κάνει μία μικρή τομούλα ή ένα μικρό ανοιγματάκι»  κτλ. Οταν αναφερθείτε στο θέμα της αναισθησίας, αντί της έκφρασης «θα σε κοιμήσουν» μπορείτε να πείτε στο παιδί ότι « ο αναισθησιολόγος θα σου δώσει ένα φαρμακάκι που θα σε βοηθήσει να κοιμηθείς βαθιά και όταν η επέμβαση τελειώσει ο γιατρός θα σταματήσει να  σου δίνει το φάρμακο και θα ξυπνήσεις».

​

      Μη χρησιμοποιείτε τις ιατρικές πράξεις π.χ την ένεση  ως απειλή,  για τα παιδιά σας.  Διηγηθείτε ιστορίες με ήρωα κάποιο παιδί (καλό παιδί) που ήταν υγιές, αρρώστησε, πήγε στο νοσοκομείο, έγινε καλά και γύρισε στο σπίτι του.

Τα παιδιά που είναι προετοιμασμένα είναι λιγότερα αγχωμένα , και συνεργάζονται καλύτερα με το προσωπικό.

 Οι αόριστες  απειλές –κι αυτό ισχύει για κάθε περίσταση που δημιουργεί φόβο- αποδιοργανώνουν πολύ περισσότερο από απειλητικές καταστάσεις που έχουν γίνει γνωστές και είναι κατανοητές, πάντα αντίστοιχα προς την ηλικία του παιδιού.

​

​

Οι αντιδράσεις των παιδιών σε σχέση με το χειρουργείο και το νοσοκομείο, διαφέρουν ανάλογα με την ηλικία τους.

 

ΠΑΙΔΙΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ

         Τα παιδιά αυτής της ηλικίας είναι πιθανότερο να νιώθουν φοβισμένα αν ξαφνικά αποχωριστούν από τους ανθρώπους που τα φροντίζουν. Αυτός ο αποχωρισμός αποτελεί ισχυρή πηγή άγχους,  ισχυρότερη κι από την ίδια την ασθένεια . Αν λοιπόν υπάρχει σοβαρός λόγος να μη βρίσκεστε στο νοσοκομείο μαζί με το παιδί, εξηγήστε του πού θα βρίσκεστε και πότε θα επιστρέψετε κοντά του.

         Τα παιδιά σ’ αυτήν την ηλικία δεν κατανοούν τι συμβαίνει όταν είναι άρρωστα και δεν αντιλαμβάνοναι ακόμα καλά τις έννοιες του χώρου και του χρόνου . Η συνθήκη λοιπόν στην οποία υποχρεώνονται να βρεθούν (η αλλαγή περιβάλλοντος, οι μετακινήσεις μέσα στο νοσοκομείο για τις διάφορες εξετάσεις  η αλλαγή του κρεβατιού, του φαγητού , του παιχνιδιού κτλ) μπορεί να τους είναι ιδιαιτέρως δύσκολη.

     

ΠΑΙΔΙΑ ΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ

         Σ’ αυτήν την ηλικία τα παιδιά αρχίζουν να κατανοούν τι είναι αυτό που προκαλεί την ασθένεια και πώς η ασθένεια επηρεάζει το σώμα τους. Σχεδόν όλα τα παιδιά έχουν δει ή ακούσει πολλά για τις ασθένειες και τα νοσοκομεία στην τηλεόραση. Κάποια από αυτα μπορεί να έχουν δει ανθρώπους που έχουν πεθάνει στα νοσοκομεία και γνωρίζουν για ασθένεις που μπορεί να προκαλέσουν θάνατο στα παιδιά.

         Όπως και τα παιδιά μικρότερης ηλικίας και αυτή η ομάδα παιδιών ίσως δεν κατανοεί ότι επώδυνες ιατρικές πράξεις είναι απαραίτητες για να γίνουν καλά. Θέλουν να γνωρίζουν τι θα τους συμβεί και ότι δεν θα πεθάνουν ίσως όμως  είναι πολύ τρομαγμένα για να ρωτήσουν από μόνα τους

         Τα παιδιά συχνά δεν καταλαβαίνουν καλά αυτά που ακούν (π.χ από τους γιατρούς όταν γίνεται η διάγνωση) έτσι είναι σημαντικό να τους δίνεται η ευκαιρία  να ρωτούν.  Ρωτήστε τα παιδιά τι νομίζουν ότι θα τους συμβεί στο νοσοκομείο. Ακούστε προσεκτικά και βάλτε στις σωστές διαστάσεις αυτά που τα παιδιά δεν μπορούν

         Ιδαιτέρως οι έφηβοι βιώνουν έντονα το φόβο «να χάσουν τον έλεγχο»  η να θεωρηθεί ότι παιδιαρίζουν αν εκφράσουν πόνο φόβο ή άγχος. Συνήθης αγωνία των παιδιών αποτελεί το «ξύπνημα» κατά τη διάρκεια της επέμβασης. Διαβεβαιώστε τα για το αντίθετο.

         Συχνά οι μικροί ασθενείς δεν κατανοούν καλά αυτά που ακούν (π.χ από τους γιατρούς όταν γίνεται η διάγνωση). Είναι λοιπόν σημαντικό να ζητάτε να μάθετε τι έχουν καταλάβει και να τους εξηγείτε.                     

         ΄Ενας επιπλέον φόβος κάποιων παιδιών και κυρίως εφήβων, είναι αφ’ ενός ότι θα εκτεθούν γυμνά ενώπιον  πολλών ματιών  και αφ’ ετέρου ότι κάποιοι άνθρωποι ενδέχεται να αγγίξουν τα γεννητικά τους όργανα.  Στην περίπτωση  που η επέμβαση θα  γίνει στα γεννητικά όργανα καλό είναι να εξηγήσετε από πριν ότι η διαδικασία της εξέτασης ενδέχεται να προκαλέσει κάποια αμηχανία όμως είναι σημαντικό για τους γιατρούς και τις νοσηλεύτριες να εξετάζουν αυτές  τις περιοχές γεγονός που αποτελεί μέρος της φροντίδας που παρέχεται από ανθρώπους που είναι ιδιαιτέρως εξοικειωμένοι και διακριτικοί σε αυτού του είδους την εξέταση. Εξηγήστε ότι οι γιατροί και οι νοσοκόμες αποτελούν τη μοναδική εξαίρεση  στον κανόνα που απαγορεύει στον οποιοδήποτε να βλέπει ή να αγγίζει τα γεννητικά όργανα των παιδιών.

         Συχνα τα παιδιά πιστεύουν ότι η ασθένεια τους και το χειρουργείο αποτελούν τιμωρία για κάτι κακό που έχουν κάνει. Ίσως να μην το λένε αλλά κάποια απ’ αυτά πιστεύουν ότι τα ίδια προκάλεσαν τη βλάβη στον εαυτό τους και αισθάνονται ένοχα γι αυτό.  Ανακουφίστε τα από αυτό το άγχος.

Στην περίπτωση βέβαια που το πρόβλημα είναι συνέπεια ατυχήματος που θα μπορούσε   να  αποφευχθεί αν το παιδι σας είχε υπακούσει στους κανόνες ασφάλειας, τότε θα πρέπει σαφώς να εντοπιστεί η σχέση αιτίου -αιτιατού με τρόπο γλυκό , ώστε να κατανοήσει και το παιδί το λόγο για τον οποίο τίθενται οι κανόνες.

              

             Για να είστε σε  θέση να προετοιμάσετε το παιδί σας θα πρέπει πρώτα να προετοιμαστείτε εσείς οι ίδιοι για το γεγονός  ότι το παιδί σας μπαίνει στο νοσοκομείο. Αυτό που ζείτε σήμερα είναι εντελώς διαφορετικό με αντίστοιχες  εμπειρίες που ίσως είχατε στο παρελθόν ως παιδί. Δε βρίσκεσε στο νοσοκομείο επειδή δεν φροντίσατε ή αμελήσατε το παίδί σας. Βρίσκεστε στο νοσοκομείο επειδή ανήκετε κι εσείς, όπως όλοι μας...στο ανθρώπινο γένος.

Ρωτήστε και μάθετε ότιδήποτε  νομίζετε ότι θα σας βοηθούσε να ξεπεράσετε το άγχος σας και να ανταποκριθείτε στις απαιτήσεις της κατάστασης.

​

 Είναι εξίσου σημαντική εμπειρία για σας όσο και για το παιδί σας.

Μην αμελήσετε να συμπεριλάβετε στο βαλιτσάκι  με τα απαραίτητα, τα αγαπημένα παιχνίδια του παιδιού και να θυμάστε πάντα ότι καθώς συζητάτε με την παιδιά για την επέμβαση και το χειρουργείο, εκτός από τα λόγια μεταφέρετε την πληροφορία και ΜΗ ΛΕΚΤΙΚΑ

Ο τόνος της φωνής, οι εκφράσεις του προσώπου και εν γένει η γλώσσα του σώματος αποτελούν ίσως πιο ισχυρό μήνυμα  από τις λέξεις.

 

ΠΑΡΑΓΥΙΟΥ ΣΟΦΙΑ

Εργοθεραπεύτρια